Albert Einstein’ın bundan 108 yıl evvel kestirim ettiği ‘kütlesel merceklenme’ uzayda bir sefer daha çok hoş bir halde kanıtlandı. NASA/ESA’nın dev teleskobu Hubble tarafından çekilen üstteki fotoğrafta, galaksiler üzere dev kütlelerin tıpkı uzay-zamanı bükmesi üzere ışığı da büktüğünün en hoş örneklerinden birisini görüyoruz.
Fotoğrafta yüzlerce galaksiden oluşan dev bir galaksi kümesi var. Ortadaki kavisli manzara ise aslında SDSS J090122.37+181432.3 isimli bir galaksiye ilişkin. Kelam konusu galaksi elbette olağanda bu türlü kavisli bir biçime sahip değil. Lakin galaksinin imgesi, etrafındaki inanılmaz kütleçekimsel kuvvetler nedeniyle bize (Dünya’ya) külliyen çarpık bir halde ulaşıyor.
Yerçekimsel kırılma olarak da bilinen bu farklı fenomen, en kolay manada kainatın dev nesnelerinin (bir galaksi kümesi gibi) devasa kütleçekimleri nedeniyle tıpkı uzay-zamanı büktükleri üzere ışığı bükmesi ve gerilerindeki cisimler için bir mercek vazifesi görmesi manasına geliyor.
Kütleçekimsel merceklenmeyi açıklayan temsili figür:
Kütleçekimsel merceklenmeyle ilgili kimi açıklamalar yapan NASA’lı astronomlar,”Einstein halkasını fotoğrafın arkaplanında bulunan galaksiden gelen ışınlar oluşturuyor. Dev galaksi kümesi, gerisinden gelen bu ışınları büküyor, çeviriyor ve Dünya’ya gerçek farklı yollar izlemeye zorluyor. Hasebiyle galaksi güya birebir anda birden fazla pozisyondaymış üzere görünebiliyor.” sözlerini kullandı.
Üstteki fotoğrafın yepyeni hali için buraya tıklayabilirsiniz.
Einstein, “bu fenomen asla kanıtlanamaz” demişti
Albert Einstein kütleçekimsel merceklenme fenomenini 1912 yılında, şimdi genel görelilik kuramını yayınlamadığı vakitlerde öngörmüştü. Einstein ayrıyeten o vakitlerin teknolojisini de göz önünde bulundurarak bu durumun asla kanıtlanamayacağını da belirtmişti. İnsanlığın bu kısa vakit içerisindeki teknolojik gelişimi, Einstein’ın bile beklentilerini aşmayı başardı.
Einstein halkasının bu mükemmel imgesi elbette kütleçekimsel merceklenmenin en büyüleyici örneklerinden birisi. Lakin kütleçekimsel merceklenme, Einstein halkası haricinde de astronomide çok kıymetli bir yere sahip.
Örneğin NASA’nın 2018 yılında duyurduğu cihanın en uzak yıldızı keşfi de tekrar birebir fenomen sayesinde mümkün olmuş ve tam 9 milyar ışık yılı uzaklığında bulunan yıldız, dev galaksi kümelerinin kütleçekimsel mercekleme tesiri yardımıyla keşfedilmişti. “İkarus” ismi verilen bu yıldızdan Hubble’a ulaşan ışınlar, milyarlarca yıl süren seyahatleri sırasında merceklenme tesiriyle yaklaşık 2000 kat büyültülmüş ve keşif de bu sayede mümkün hale gelmişti.
Einstein Halkası’nın bir öbür hoş örneği:
Kaynak: Donanimhaber