Sibirya’nın uzaktaki tundralarında, Yamal Yarımadasında, yeraltında yaşanan bir patlama sonrasında oluşan devasa krater, yüzlerce metre genişliğindeki bir alana kaya ve toprak yağmasına da neden olmuştu. Krater, birinci olarak bu yaz mevsiminde kendisi ile alakası olmayan bir haber için helikopterle uçan bir TV takımı tarafından kuzeybatı Sibirya’da fark edildi. Ağustos 2020’de yeni jeolojik oluşum, Yamal yetkilileri, RAS Petrol ve Gaz Sorunları Enstitüsü ve yakın gelecekte krater hakkında bilimsel bir araştırma yayınlamayı ümit eden Skoltech bilim insanları tarafından resmi olarak incelendi. Skoltech’ten araştırmanın başkanlarından Evgeny Chuvilin‘in söylediğine nazaran kraterin genişliği 20 metreyi ve derinliği 30 metreyi aşıyor. İşin enteresan kısmı, bu kraterin birinci olmaması. Daha evvel de 16 emsal krater tespit edilmişti.
Bu devasa kraterler, bölgede yükselen sıcaklık sebebiyle erimekte olan kalıcı buzlarla ilişkilendiriliyor. Kalıcı buz, genellikle yıl uzunluğu donmuş olan taşlık toprak yahut çökelti olarak tanımlanabilir ve genellikle devasa ölçüde karbon ve donmuş mikroorganizma içeriyor. Sıcaklığın yükselmesi ve buzun erimeye başlaması ile birlikte bakteriler ve öteki mikroplar hayata dönerek nemli ve düşük oksijenli koşullarda metan oluşturuyor.
Bu metan vakit zaman toprağın altında mahpus kalabiliyor ve birebir vakitte erimekte olan kalıcı buzdan ötürü kararsız bir form alıyor. Bunun sonucu olarak da biriken gaz çok yüksek basınçlara ulaşabiliyor ve bir patlamaya sebep oluyor.
Bu süreç toprakta bu derin yaraları bırakmakla kalmıyor, birebir vakitte atmosfere daha fazla sera gazı yayılması riskini de beraberinde getiriyor. Metan, karbondioksite nazaran çok daha fazla “ısıtıcı güce” sahip olan bir sera gazı olarak öne çıkıyor.
Geçmişte emsal kraterler oluştuğunda mahallî halk yüksek bir ses duyduğunu ve hatta duman ya da alev bulutları gördüğünü bildirmekteydi. Bilim insanları şimdi bu patlayıcı olayı canlı olarak gözlemleyebilmiş değil. Lakin bu durum bir açıdan da olumlu üzere görünüyor. Chuvilin’in belirttiği üzere “şu ana kadar (kraterler) uzak ve hayat olmayan yerlerde oluşmaktalar. Fakat şayet bu durum değişirse, altyapı için tehlikeli olabilir.“
Kaynak: Chip
